Bệnh CRD ở gà do vi khuẩn Mycoplasma gallisepticum gây ra, thường diễn biến mãn tính, làm giảm sức đề kháng, tăng trọng & năng suất trứng. Tỷ lệ chết do CRD đơn thuần khoảng 5 -10%, nhưng khi ghép với tác nhân khác(E.coli, ND, IB…) có thể lên 20 – 30%. Bài viết này, SV388 giúp bạn nắm rõ khái niệm, nguyên nhân, triệu chứng và hướng điều trị hiệu quả.
Bệnh CRD là gì?
Bệnh CRD(Chronic Respiratory Disease) là bệnh hô hấp mãn tính ở gà đá, do vi khuẩn Mycoplasma gallisepticum(MG) gây ra. Khác với bệnh hô hấp cấp tính, CRD thường diễn tiến chậm, kéo dài nhiều tuần tới nhiều tháng, chủ yếu ảnh hưởng đến đường hô hấp trên nhưng có thể lan xuống phổi & túi khí.
Gà chiến mắc CRD thường suy nhược, giảm ăn, lông xù và dễ mắc bệnh ghép kèm do sức đề kháng giảm, từ đấy gây thiệt hại kinh tế đáng kể dành cho người nuôi.
Nguyên nhân & đặc điểm lây lan của bệnh CRD ở gà đá
Bệnh CRD ở gà dễ bùng phát trong điều kiện chuồng trại ẩm thấp, thông thoáng kém & khi chúng chịu stress nặng. Bệnh truyền chủ yếu thông qua đường hô hấp, đồng thời lây lan nhanh khi không có biện pháp an toàn sinh học.
| Yếu tố | Chi tiết |
| Tác nhân chính | Mycoplasma gallisepticum bám vào tế bào biểu mô đường hô hấp ở gà, dễ bị tiêu diệt bởi ánh sáng, nhiệt độ & chất sát trùng mạnh. |
| Đường lây | ● Tiếp xúc trực tiếp giữa gà bệnh với gà khỏe.
● Hơi nước cùng bụi có chứa MG. ● Dụng cụ, máy ấp trứng, quần áo, trứng mang mầm bệnh. |
| Thời gian MG tồn tại ngoài môi trường | ● Lông vũ: 2 – 4 ngày.
● Vải: 1 – 4 ngày. ● Rơm: 2 ngày. ● Cao su: 2 ngày. ● Tóc: 3 ngày. ● Niêm mạc mắt/mũi người: 4 – 24 giờ. |
| Yếu tố kích hoạt | ● Mật độ nuôi cao & thiếu thông thoáng.
● Thay đổi nhiệt độ đột ngột như mưa nóng hay lạnh. ● Ghép đàn, vận chuyển, thiếu vitamin cùng khoáng chất. |
Triệu chứng và bệnh tích khi gà chiến mắc CRD
Bệnh CRD ở gà khởi phát chậm, triệu chứng thường không rõ ràng ban đầu, tuy nhiên càng về sau càng nặng, nhất là khi có bệnh ghép kèm. Tuy nhiên, quan sát kỹ có thể phát hiện sớm & cách ly điều trị kịp thời.
| Triệu chứng lâm sàng | Bệnh tích điển hình |
| Thở khò khè, ho vào đêm | Khí quản sung huyết, chứa dịch nhầy và có bọt khí dính chặt niêm mạc. |
| Chảy nước mũi & viêm xoang dưới mắt | Túi khí viêm dày, đục & có bã đậu. |
| Mí mắt dính, sưng, mắt có dịch nhầy | Phổi viêm, phù nề và hoại tử vùng viêm. |
| Giảm ăn, lông xù & gầy yếu | Nếu kèm E.coli thì viêm màng bao tim, bao gan. |
| Gà đẻ giảm 10 – 15% sản lượng | Ống dẫn trứng của gà mái sưng, vòi trứng viêm, thủy thũng. |
Những dấu hiệu trên giúp cho người nuôi nhận biết bệnh CRD, phân biệt với bệnh hô hấp khác & quyết định áp dụng phác đồ điều trị phù hợp.
Cách chẩn đoán bệnh CRD ở gà
Để chẩn đoán chính xác bệnh CRD ở gà, người nuôi & bác sĩ thú y cần phải kết hợp quan sát triệu chứng lâm sàng với xét nghiệm chuyên sâu:
- Phân tích lâm sàng: Ghi nhận triệu chứng thở khò khè, giảm ăn, chảy nước mũi, lông xù.
- Giải phẫu bệnh tích: Khám mổ xác định khí quản sung huyết, túi khí viêm & dịch bọt khí.
- Xét nghiệm vi sinh: Lấy mẫu phổi, khí quản cùng dịch họng để nuôi cấy phân lập MG. Sau đó, dùng PCR để phát hiện ADN MG chuẩn xác.
- Test huyết thanh học: Ngưng kết nhanh(SPA) hoặc ELISA nhằm xác định kháng thể MG trong huyết thanh.
- Phân biệt bệnh: Với Newcastle(test HI, triệu chứng thần kinh), IB(test HI/ELISA) & Coryza(Hemophilus paragallinarum), ORT.
Cách điều trị bệnh CRD ở gà
Khi xác định gà mắc CRD, bạn cần can thiệp sớm & toàn diện để hạn chế biến chứng, đồng thời giảm thiểu tổn thất. Việc điều trị không dừng lại ở dùng thuốc, mà còn gồm hỗ trợ thể trạng, cách ly, vệ sinh, quản lý chăm sóc phù hợp. Dưới đây là bảng tóm tắt biện pháp điều trị bệnh CRD ở gà hiệu quả:
| Nhóm biện pháp | Chi tiết điều trị cụ thể |
| Kháng sinh đặc hiệu | ● Tilmicosin(Tilmiguard Solution): 100mg/1L nước uống & dùng liên tục 3–5 ngày.
● Tylosin, Doxycycline: Liều 10–20mg/kg thể trọng, dùng 5–7 ngày dựa vào khuyến cáo NSX. |
| Long đờm hỗ trợ hô hấp | ● Bromhexin: 5mg/kg thể trọng, sử dụng 2–3 ngày giúp thông khí quản & giảm dịch nhầy. |
| Phòng bội nhiễm | ● Kết hợp Enrofloxacin(10mg/kg) khi xuất hiện dấu hiệu viêm phổi nặng, ghép E.coli và điều trị 3–5 ngày. |
| Chăm sóc dinh dưỡng | ● Bổ sung vitamin B-complex, C, E, khoáng chất Se, Zn để tăng sức đề kháng.
● Dùng thức ăn giàu dinh dưỡng, dễ tiêu, tăng đạm & năng lượng. |
| Cách ly & vệ sinh | ● Tách gà bệnh để tránh lây lan.
● Vệ sinh, khử trùng chuồng trại cùng máng ăn uống & dụng cụ mỗi ngày. ● Theo dõi kỹ sau 3–5 ngày, nếu như không tiến triển bạn cần điều chỉnh phác đồ. |
Kết luận
Bệnh CRD ở gà, dù diễn biến thường mãn tính, không nhanh chết thế nhưng dễ gây thiệt hại lớn về năng suất & sức khỏe đàn. Việc chẩn đoán sớm kết hợp dùng kháng sinh đặc hiệu, chăm sóc dinh dưỡng sẽ giúp bạn kiểm soát hiệu quả CRD, đảm bảo gà đá phát triển khỏe mạnh, tăng trọng tốt.